Najlepsze krzewy owocowe [Na działce]

dr Józef Gwozdecki, Małgorzata Łączyńska, Lucjan Gursztyn, Piotr Syga,Wiesław Gawryś, Alicja Gawryś,07-09-2020 08:19

Świeże owoce najlepiej smakują, gdy zerwiemy je z krzewów w swoim ogródku lub na działce. W takim przypadku mamy też pewność, że nie były opryskane tuż przed zbiorem i nie rosły przy ruchliwej szosie. Poczęstujemy nimi dzieci lub wnuki, zrobimy z nich dżemy, galaretki i nalewki.

Krzewy owocowe

Przy wyborze odmian krzewów owocowych warto wziąć pod uwagę ich smak, plenność i odporność na choroby. Takie rośliny prawie nie wymagają ochrony chemicznej, a na tym nam najbardziej zależy.

Jeśli lubimy podjadać owoce prosto z krzaka, wybierzmy odmiany, które dojrzewają stopniowo. Jeśli zaś zależy nam na robieniu przetworów - lepsze będą takie, których wszystkie owoce jednocześnie osiągają dojrzałość i można je zebrać na raz.

Oprócz popularnych porzeczek czy malin warto posadzić gatunki mniej znane, ale cenione za owoce przebogate w witaminy, takie jak aronia, czy jagoda kamczacka. Wiele z nich, oprócz walorów smakowych, ma także ładne kwiaty lub pokrój i będzie ozdobą ogrodu.

Oto (dość subiektywny) przegląd krzewów owocowych od A do Z.

Najpiękniejsze ozdobne krzewy owocowe

Krzewy owocowe do ogrodu - Aronia czarna (Aronia melanocarpa)

Ten niewielki (do 1,5 m wys.) krzew tworzy czarne i błyszczące owoce (o śr. do 8 mm), które dojrzewają w końcu lipca. Istnieją specjalne odmiany owocowe, bardzo płodne, równomiernie dojrzewające i odporne na mróz.

Należy do nich 'Hugin' o czarnych owocach (o śr. do 1 cm), dojrzewających we wrześniu, 'Nero' owocujący obficie także we wrześniu, a także 'Aron' o ciemnych purpurowobrązowych owocach.

Owoce aronii są bardzo zdrowe (zawierają bardzo dużo witaminy P, A i C), obniżają ciśnienie krwi, mają działanie uspokajające. Znaczna ilość garbników nadaje im charakterystyczny cierpki smak. Z tego powodu w stanie surowym mają niewielu amatorów. Spożywa się je więc raczej w postaci przetworów: soków, dżemów, galaretek i w mieszankach owocowych.

Aronia jest bardzo łatwa w uprawie. Zadowala się umiarkowanie wilgotnym, lekko kwaśnym lub obojętnym podłożem. Jest dość wytrzymała na suszę.

Krzewy owocowe rodzaje

Agrest (Rubus uva-crispa)

Kolczaste krzewy agrestu osiągają 100-150 cm wysokości i mają kulisty pokrój. Owoce dojrzewają już w lipcu. Zawierają witaminy, kwasy owocowe i dużo pektyn, które sprawiają, że agrest jest doskonały na galaretki i dżemy. W ogrodach uprawiamy sprawdzone odmiany, takie jak 'Biały Triumf', 'Czerwony Triumf', 'Zielony Butelkowy', 'Najwcześniejszy Heninga', a także 'Hannomaki Rod'(czerwony), 'Pax'(czerwony) i 'Resistenta'(zielonożółty).

Borówka wysoka (Vaccinium corymbosum), zwana też amerykańską

Te urodziwe krzewy dostarczają słodkich i niskokalorycznych owoców. Mają podobne wymagania jak inne borówki (podłoże próchniczne, kwaśne i dostatecznie wilgotne), toteż mogą razem utworzyć ciekawą rabatę. Atutem ich owoców są antyoksydanty i fitoestrogeny niszczące zły cholesterol, a także antocyjany wspomagające wzrok. Posadziwszy różne odmiany (które zapylają się nawzajem), można się długo cieszyć owocami. Królowa odmian to 'Bluecrop' owocująca od lipca do pierwszych przymrozków, za to samopylny 'Chandler' ma wyjątkowo duże owoce (o średnicy ok. 2 cm). Kompaktową odmianę 'Bluegold' można natomiast uprawiać w obszernym pojemniku.

Borówka wysoka owocuje już w drugim roku po posadzeniu, ale początkowo niezbyt obficie. Swój cały potencjał ukazuje w późniejszych latach. U wczesnych odmian, np. 'Earliblue', jagody dojrzewają już w lipcu, u innych - przeważnie w sierpniu. Owoce można jeść od razu lub z nich robić przetwory, np. konfitury.

Krzewy owocowe do cienia - Dereń jadalny (Cornus mas)

Krzewy tego derenia maja kuliste korony o średnicy kilku metrów, dobrze czują się w słońcu i w półcieniu. Dojrzałe owoce, o połowę mniejsze od śliwek, spadają na ziemię we wrześniu. Są pyszne na surowo i wtedy najbogatsze w witaminę C (aż 100 mg w 100 g). Zawierają też kwasy, cukry i antocyjany. Przetwory z derenia polecane są w przypadku zaburzeń przemiany materii i niedokrwistości. Z owoców można zrobić nalewkę - słynną dereniówkę, konfitury albo zakonserwować je w solance jak oliwki. Umyte owoce, wrzucone do słoja z przegotowaną wodą utrzymują świeżość przez wiele tygodni (w chłodzie).

Krzewy owocowe. Podstawowe zasady pielęgnacji krzewów owocowych

Krzewy owocowe jadalne

Jagoda kamczacka, inaczej suchodrzew kamczacki (Lonicera caerulea var. kamtschatica)

Jest tradycyjnie uprawiana w Rosji i na Dalekim Wschodzie, dostarcza co roku owoców już na przełomie maja i czerwca. Można ją sadzić w rejonach o surowszym klimacie, ponieważ wytrzymuje mrozy do -45 st. C (!). Jagoda kamczacka dobrze rośnie na każdej piaszczysto-gliniastej ziemi, warto jedynie pamiętać, że ma płytki system korzeniowy i należy ją podlewać w okresach długotrwałej suszy.

Błękitne jagody kamczackie są niezwykle bogate w antyoksydanty - flawonoidy i polifenole - ponadto odtruwają organizm ludzki z metali ciężkich i leków. Smakują na surowo, a także w ciastach, dżemach i pierogach. Odmiany: 'Czelabinsk', 'Siniegłazka', 'Atut', 'Duet'.

Jeżyna bezkolcowa (Rubus)

Do ogrodu lub na działkę najlepiej wybrać bezkolcową jeżynę 'Thornfree' o czarnych błyszczących owocach. Ma ona także inne zalety: obficie plonuje od końca sierpnia do późnej jesieni, jest odporna na choroby, nie tworzy odrostów. Warto polecić także polską odmianę 'Orkan', która - zwłaszcza w zacisznych, ciepłych miejscach - rodzi dużo owoców od sierpnia do połowy września. Po zbiorze stare pędy wycinamy, a młode przywiązujemy do podpór (na nich w następnym roku pojawią się jeżyny). Na zimę należy je ułożyć na ziemi i okryć.

Malina (Rubus idaeus)

Spośród wielu malin, polecamy odmiany polskie: 'Polanę', która owocuje dwukrotnie - w lipcu i we wrześniu oraz letnią 'Poranną Rosę' o kremowych owocach.

'Beskid' to także odmiana polska, odporna na mróz. Jej zaletą jest to, że pędy prawie nie mają kolców. Rośnie dość silnie (przydatne są podpory). Lubi glebę wilgotną oraz zasobną w próchnicę. Plonuje co roku bardzo obficie. Owoce dojrzewają na dwuletnich pędach od połowy sierpnia aż do jesieni. Są średniej wielkości, charakteryzują się gęstym miąższem i bardzo dobrym smakiem. Doskonałe zarówno do jedzenia na surowo, jak i na przetwory, szczególnie mrożonki.

Owoce i liście wszystkich malin zawierają kwas salicylowy (najwięcej leśne), co sprawia, że soki i herbata z nich otrzymywane mają właściwości napotne i przeciwgorączkowe.

Porzeczki jadalne (Ribes)

Należy do nich porzeczka czarna (Ribes nigrum), porzeczki kolorowe (R. x rubrum): czerwone, białe, różowe, żółtawe i łososiowe, które są mieszańcami pochodzącymi od czterech dzikich gatunków. Wczesne odmiany zaczynają owocować w końca czerwca, późne we wrześniu - porzeczka czarna na pędach jednorocznych, kolorowe na dwuletnich. Owoce utrzymują się na gałęziach około dwóch tygodni, jedynie u porzeczki czarnej 'Macherauch's Rote Spatlese' znacznie dłużej. Deserowe, czyli te najsłodsze, to czerwona 'Rovada' i czarna 'Bona' oraz porzeczki białe, zwłaszcza 'Biała z Juterbog'. Osoby dbające o linię mogą się nimi zajadać do woli (stugramowa porcja zawiera do 50 kcal). Z pozostałych odmian robi się soki, dżemy, wina i mrożonki oraz - zwłaszcza z porzeczki czarnej - doskonałe galaretki.

Na przedwiośniu wycinamy wszystkie 4-5-letnie pędy porzeczek (także u form piennych). Są one najgrubsze i odchylone w dół (na rysunku bledsze). Unikniemy pomyłek, zaznaczając młode pędy co roku farbą innego koloru lub etykietkami.

Przycinanie krzewów owocowych

Porzeczkoagrest (mieszaniec międzygatunkowy)

Krzew ten rośnie bardzo silnie (osiąga 1,5-2 m wysokości). Tworzy szeroką koronę z grubymi, sztywnymi gałęziami bez kolców. Owoce są pokryte lekkim nalotem woskowym, granatowe, większe od czarnych porzeczek i pozbawione ich charakterystycznego zapachu. Świeże nieco gorzej się od nich przechowują, gdyż mają delikatniejszą skórkę. Dojrzewają w lipcu.

Porzeczkoagrest ma skromne wymagania, przeważnie nie przemarza i nie choruje (jest odporny na mączniaka i wielkopąkowca porzeczkowego, potocznie zwanego szpecielem). Na przedwiośniu należy wycinać jego najstarsze, 4-5-letnie pędy. W sprzedaży bywają dwie odmiany - 'Josta' oraz 'Jocheline'

Krzewy owocowe w ogrodzie - Świdośliwa (Amelanchier)

W ogrodach uprawia się świdośliwę kanadyjską i jajowatą oraz kilka mieszańców. W czerwcu dojrzewają grona ich drobnych owoców, które można jeść prosto z krzaka. Mają słodkawy smak, zawierają cukry, kwas jabłkowy, prowitaminę A, witaminę C i kilka z grupy B. Można z nich zrobić konfiturę lub sok, najlepiej z dodatkiem kwaśnych porzeczek.

Więcej o: